Αλίκαμπος

Κατευθυνόμενοι προς Σφακιά ,ο Αλικάμπος απέχει 40 χλμ. από τα Χανιά και βρίσκεται στις υπώρειες των Ανατολικών Λευκών Ορέων. Χτισμένος σε υψόμετρο 350 μ, η θέση του είναι ’φύσει και θέσει’ οχυρή και για το λόγο αυτό παραλληλίζεται με τη θέση των ιστορικών Θερμοπυλών, των Σφακιών, αλλά και όλων των ανατολικών και δυτικών επαρχιών της Κρήτης.

Η ονομασία προέρχεται είτε από τη δωρική λέξη άλι (ψηλός) και την λέξη κάμπος , είτε ονομάστηκε έτσι από τον Τούρκο Ουλούτς Αλή που κατάστρεψε το χωριό το 1571. Οι Κρήτες έλαβαν μέρος στον Τρωικό Πόλεμο με αρχηγούς τον Ιδομενέα και τον εγγονό του Μίνωα Μηριόνη. Από το φρούριο σήμερα σώζεται μόνο η δεξαμενή. Τα βυζαντινά χρόνια χτίστηκε δυτικά του χωριού η Κοίμηση της Θεοτόκου, οι τοίχοι της οποίας τοιχογραφήθηκαν το 1315 από τον Ιωάννη Παγωμένο. Η εκκλησία αυτή ,όπως και η εκκλησία Κωνσταντίνου και Ελένης που είναι χτισμένη το 1000 μ.Χ. στα ερείπια Μοναστηριού βυζαντινού ρυθμού χαλασμένου από τους Σαρακινούς θεωρούνται αρχαιολογικοί χώροι. Το 1204 όταν οι Φράγκοι κατέλαβαν την Βυζαντινή αυτοκρατορία έδωσαν την Κρήτη στον μαρκήσιο Μομφερατίκο που την πούλησε στους Βενετούς. Αυτοί για να υποτάξουν το νησί έκαναν απόβαση στην Αλμυρίδα το 1528 χωρίς όμως να πάρουν μέτρα ασφαλείας και για το λόγω αυτό αιφνιδιάστηκαν με αποτέλεσμα την καταστροφή του στρατού τους από τους Αποκορωνιώτες. Ορκισμένοι στην τιμή και την ελευθερία ξεσηκώθηκαν ύστερα από 160 χρόνια δουλείας. Ανάμεσά τους και ο προδότης επίσκοπος Ιενός ,ο οποίος κατέδιδε τα μυστικά και τις ενέργειες τους στον Εβραίο Μαυρογόνατο και αυτός στους Βενετούς. Την ίδια χρονιά, οι Βενετοί κύκλωσαν τον Αλίκαμπο και έσφαξαν τους κατοίκους και τους ιερείς.

Ο δούκας Κόρναρος με νόμο είχε απαγορεύσει τον οικισμό του Αλικάμπου στον τότε τόπο. Το 1536 με τη βοήθεια του Αρχιμανδρίτη Αντώνιου οι 100 κάτοικοι που είχαν απομείνει έκαναν αίτηση στο συμβούλιο των Δέκα στη Βενετία για την επάνοδο του χωριού. Τελικά επετράπη να χτιστεί ο οικισμός ξανά ,αυτή τη φορά όμως με μικρότερες γειτονιές και με έναν υπεύθυνο αρχηγό (συνοικισμοί Κάτω Ρούγα, Πέρα Ρούγα, Μετόχια, Ασπροσυκιά, Φονές, Χάμπαθα, Μάζα και Φιλίπποι). Οι Αλικαμπιώτες με τα χρόνια πολλαπλασιάστηκαν και ζούσαν πάλι ανυπότακτοι ενώ ο αρχιμανδρίτης Αντώνιος συνελήφθηκε από τους βενετούς και κάηκε ζωντανός στο σημείο που είναι σήμερα ο ναός του Αγίου Αντωνίου.

Σημάδι της βενετικής κυριαρχίας είναι το φρούριο στη θέση Αρχοντικό. Ο θρύλος λέει ότι μέσα εκεί υπάρχει ένα κιούπι με λίρες το οποίο φωσφορίζει 20 Γενάρη με 20 Φλεβάρη όταν υπάρχει αστροφεγγιά και ότι το φυλάει ένας Αράπης ενώ όταν κάποιος το πλησιάσει αυτός ο φωσφορισμός χάνεται. Ο Αλίκαμπος ήταν καταφύγιο ανυπότακτων αρματολών και κλεφτών και κέντρο επαναστατικής δράσης την περίοδο της τουρκοκρατίας. Το 1824 προσέλευσαν από εκεί οι Αιγύπτιοι του Χουσείν ενώ το 1886 οι μάχες κρητικών και τούρκων ήταν σφοδρές. Το 1896 ήρθε η Μεταπολιτευτική Επιτροπή και βάφτισε δύο παιδιά προκειμένου να τονωθεί το πατριωτικό και θρησκευτικό αίσθημα των κατοίκων. Εκείνο το βράδυ όμως στο γλέντι οι Τούρκοι περικύκλωσαν το χωριό προκειμένου να συλλάβουν την επιτροπή(με αρχηγό τον Ιωσήφ Λεκανίδη). Τελικά κατέλαβαν τον Αλίκαμπο αλλά δεν τον κατέστρεψαν γιατί την ίδια στιγμή Λίτσαρδοι χτύπησαν τον Βάμο και φοβήθηκαν για τα αντίποινα.